نکات ایمنی در آزمایشگاه

                                                                                                                           

آزمایشگاه

بمب ساعتی مدارس

   شامل

    * نکات ایمنی که باید در هر آزمایشگاه رعایت شود.

    *  وسایل ایمنی که باید در هر آزمایشگاهی وجود داشته باشد.

    *  در آزمایشگاه چه خطراتی در کمین ماست.

    *  در هنگام بروز هر حادثه ای چه باید کرد.

    *  کمک های اولیه در مورد هر حادثه ای که ممکن است روی دهد.

    * نکاتی که دبیران و متصدیان باید به آن توجه کنند.

    * نکاتی که باید مدیران به آن توجه کنند.

    *  نکاتی که بایددانش آموزان باید به آن توجه کنند.    

آزمایشگاه

بمب ساعتی مدارس

   شامل

    * نکات ایمنی که باید در هر آزمایشگاه رعایت شود.

    *  وسایل ایمنی که باید در هر آزمایشگاهی وجود داشته باشد.

    *  در آزمایشگاه چه خطراتی در کمین ماست.

    *  در هنگام بروز هر حادثه ای چه باید کرد.

    *  کمک های اولیه در مورد هر حادثه ای که ممکن است روی دهد.

    * نکاتی که دبیران و متصدیان باید به آن توجه کنند.

    * نکاتی که باید مدیران به آن توجه کنند.

    *  نکاتی که بایددانش آموزان باید به آن توجه کنند. 

                                                    

   شاید از عنوان مقاله تعجب کرده باشید ؛ شاید آن را بی ربط بدانید ؛ شاید بگویید می شد  عنوان بهتری انتخاب کردو شاید بگویید...بی خیال هر چه دل تنگتان می خواهد بگویید اما خوب است بدانید در بازدید هاییکه اینجانب از طرف گروه های آموزشی از مدارس داشتم با چه  چیز ها که روبرو می شدم که واقعاً

   فاجعه انگیز بوداز محیط بسیار کوچک آزمایشگاه گرفته  تا استفاده  از وسایل غیر استاندارد بدون نظارت مستقیم دبیر یا متصدی آزمایشگاه راستی ایثار تا چه حد که همکار محترم به کمک پیک نیک در داخل کلاس بدون وجود امکانات لازم مشغول انجام آزمایش می باشد و کسی هم خبر نداردو او هم نمی خواهد کسی خبر داشته باشدچون هدف او چیزی فراتر از دانستن یا ندانستن  مسئولین می باشد و او همان شمع  است که می خواهد بسوزد  تا  نور علم  و دانش را  نوری ببخشد آری  آفرین به این  ایثار اما  صد  افسوس  اگر کوچکترین اتفاق ناگوار بیفتد آن وقت دیگر همه ی نگاه ها به آن طرف خواهد بود و جایی که تا دیروز در معرض دید احدی  نبود سوژه ی  خبری  محافل می شود و  همه کارشناس می شوند و نظر می دهندکه صدالبته مشخص است همه راحت ترین گزینه را انتخاب می کنندوآن دبیر ایثارگردیروز؛ اول متهم ماجرا خواهد بودبا صدها حرف و حدیث و زخم زبان و کسی به نیت وقصد اواشاره نخواهد نمود همانطورکه درماجراهای مشابه نیز این گونه بوده است وخدای ناکرده درصورت بروزچنین حادثه ای حکم بعدی تعطیلی تمام آزمایشگا ه ها خواهدبود (گرچه هم اکنون نیز تعطیل  می باشند) پس مدیران  محترم مدارس و همکاران گرامی بیایید ابتدا  شعار (اول ایمنی بعد کار ) را جامه ی عمل بپوشانیم  بعد  شروع به  فعالیت کنیم تا شعله ی شمعی که می افروزید ابتدا نور زندگی خودتان را خاموش نکند . با مقدمه ی طولانی که  خدمتتان  عرض کردم  قطعا  متوجه  شده اید  اینجانب در این  مقاله تلاش  می کنم  با اطلاعاتی که از منابع مختلف به ویژه تجربیات خود و همکاران  بدست آورده ام نکات ایمنی لازم که بایددرهرآزمایشگاهی رعایت شود را خدمتتان عرض کنم. 

 

                                * آنچه یک آزمایشگاه باید داشته باشد*

 ۱-با توجه به این که در آزمایشگاه با شعله و مواد آتش زا سر و کاردارید وجود کپسول آتش نشانی در نزدیکی میزکار الزامی است.تا با بروز هر حادثه ای بتوان به سرعت آن را کنترل کرد ونیز یک سطل پر از ماسه ی ریزنیزگاهی گره گشا بوده و شاید بهتر هم باشد چرا که استفاده از آن راحت تر بوده و نیز اضطراب کمتری ایجاد می کند حتی  وجود  یک پارچه ی پشمی ضخیم  نیز همانند کفش کهنه در بیابان  نعمت  است و در خاموش  کردن آتش به ما کمک شایانی  می کند . پس  همانطور که  مشاهده کردید پیشگیری  از حوادث بسیار ساده  و ارزان  است  و  همه نیز  با  موارد  پیشگیری  به  خوبی  آشنا  هستید اما مهم بکار بردن آنها می باشد .

*در کنارمیزکاریک کپسول آتش نشانی یایک سطل پرازماسه یایک پارچه ی خیس داشته باشیم * 

 2- در آزمایشگاه با موادی سر و کار داریم که گاهی با سرعت تبخیر زیاد و تولید گازهای  سمی و یا  ایجاد بوی نامطبوع ممکن است سلامت ما و دانش آموزان را به خطر اندازد و یا موجب  تنفر آنان از محیط آزمایشگاه شود  پس حتما باید آزمایشگاه دستگاه تهویه داشته باشد و نیز پنجره ها باید به راحتی باز شود تا جریان  هوا  به خوبی به وجود آید که مشاهده می شوددربعضی ازمدارس به لحاظ امنیتی پنجره ها را جوش می زنندکه کاربسیار خطر ناکی می باشد و به  قیمت حفظ  اموال جان  همکاران و دانش آموزان به خطر می افتد پس  نصب دستگاه تهویه بسیار ضروری می باشد.

         *  استنشاق گازهای خطر ناک مواد شیمیایی را به شوخی نگیریم *

3- وجود شیر آب از ضروریات هرآزمایشگاهی است زیرا آب نه تنها یکی از پر مصرف-  ترین مواد در هر آزمایشگاهی است در مواقع خطر نیز خیلی به داد ما می رسد مثلا هنگام آتش سوزی یا ریختن مواد سمی یا اسیدی برروی دست ولباس می توان با شستشو با مقدار زیاد آب آسب وارده را کمتر کرد.   

   * آزمایشگاه حتما باید شیر آب یا یک منبع بزرگ پر از آب وجود  داشته باشد *

۴- درآزمایشگاه باید جای کافی برای  نشستن دانش آموزان وجود داشته باشد و نیز مسیربین صندلی ها باز باشد ودبیرو دانش آموزان  بتوانند به راحتی تردد کنند و فاصله ی کافی بین میز کار و دانش آموزان وجود داشته باشد تا از هر گونه حوادث احتمالی مصون بمانند.

  *آزمایشگاه بایدفضای کافی برای وسایل ونشستن دانش آموزان داشته باشد*

 5- باتوجه به اینکه درآزمایشگاه بامواد گوناگون سوزاننده ویا رنگی سر وکار داریم واین مواد موجب سوختگی و یا رنگی شدن لباس ها می شود؛ بهتراست ازروپوش استفاده کنیم و دانش آموزان را نیز تشویق به استفاده از روپوش نماییم .

                        *  هنگام انجام آزمایش از روپوش استفاده کنید * 

6-    درب ورودی آزمایشگاه باز باشد واز قفل کردن آن جدا خوداری کنیم و مسیر خروج  دانش آموزان  همواره  باز باشد تا در صورت بروز هر حادثه ای بتوانند به سرعت محل  آزمایشگاه را ترک کنند.

   *درب آزمایشگاه را درهنگام حضوردانش آموزان به هبچ وجه قفل نکنید *

 7- با دادن توضیحات لازم ونصب دستوالعمل  نکات ایمنی را به دانش آموزان تذکر دهیم و به آنها بیاموزیم در هنگام بروز هرحادثه ای چگونه عمل کنند.

                * دانش آموزان را برای هر حادثه ای آماده کنیم *

۸-درهنگام انجام آزمایش متصدی حق ترک محل آزمایشگاه را نداردو مدیران محترم مسئول نظارت بر این امر می باشند.

               *در صورت بروز هر حادثه ای  متصدی مسئول است*

  9-  درهر آزمایشگاهی باید قسمتی تحت عنوان مخزن ، محل نگهداری وسایل باشد ودرصورتی که محل مجزایی وجود ندارد چیدمان کمدو؛وسایل طوری باشد که در معرض دید  دانش آموزان نباشد که موجب حواس پرتی آنان شود  ویاوسایل رادست کاری کنند.

                            *  وسایل در مخزن نگهداری شود*

 ۱۰- دقت کنید که قبل از خروج از آزمایشگاه شیر گاز و شیر آب را ببندید و مواد شیمیایی را در جای  خود  قرار دهید. و سطل زباله را حتما خالی کنید چون  ممکن  است بر اثر واکنش مواد شیمیایی اتفاقات ناگوار پیش بینی نشده ای روی دهد و  موجب  تولید گازهای خطر ناک ویا موجب آتش سوزی شود.

                * بعد از انجام آزمایش حتما سطل زباله را خالی کنید*

 ۱۱- هنگام خروج ازآزمایشگاه وسایل برقی را خاموش کنیدو سیم آنها را نیز از پریز جداکنید و اگر آزمایشگاه فیوز مجزا دارد برق را از محل فیوز نیز قطع کنید.

          * برق آزمایشگاه حتما فیوز جداگانه نزدیک میز کار داشته باشد*

12- برای جلوگیری از فاسد شدن  مواد  شیمیایی و نیز جهت  انجام  بعضی از آزمایش ها لازم است که آزمایشگاه را تاریک کنیم پس باید پنجره ها پرده ی مناسب داشته باشد واین بهتراست پرده ها از پارچه های ضخیم به رنگ مشکی باشد و نباید برای کلاس گذاشتن ازپرده های عمودی یا کرکره ای استفاده کردزیرا این پرده ها نوررا ازخودعبورمی دهند  و در هنگام باز کردن پنجره  به  ویژه  وقتی  حادثه ای  روی  می دهد  بسیا  دست  و پاگیرمی باشند.

                   * در آزمایشگاه نباید از پرده های عمودی استفاده کرد *

13- هنگام انجام آزمایش از دستکش مناسب استفاده کنید . دستکش مناسب بستگی به نوع آزمایش دارد  اگر با مواد داغ و شعله سر و کار دارید دستکش  باید ضخیم باشد و اگر با مواد اسیدی یا خون و فراورد های آن یا با جانوران سر وکاردارید بایداز دستکش پلاستیکی یکبار مصرف استفاده کنید .

   * در آزمایشگاه باید به اندازه ی کافی دستکش یکبار مصرف وجود داشته باشد* 

14-آزمایشگاه بایدیک میزکاربزرگ ومحکم داشته باشدکه به آسانی تکان نخورد ارتفاع میز از زمین  باید به اندازه ای باشد که دانش آموزان  هنگام کار (نشسته یا  ایستاده ) آسوده و راحت باشند.در ضمن ارتفاع میز در اندازه ی صندلی کنار میز تاثیر دارد ارتفاع  میز برای دانش آموز 14 ساله که ایستاده کار کند 76 سانتیمتر است ؛ بنابر این در مقابل چنین میزی صندلی باید 54  سانتیمتر ارتفاع داشته باشد و جای پایی در پایین صندلی  به ارتفاع 25 سانتیمتر تعبیه شده باشد. میز باید طوری ساخته شود که دانش آموز به راحتی  بتوانددر دو طرف آن کار کند میز باید کشو ویا جایی داشته باشدتا برای قراردادن وسایل  از آن استفاده شود میز ها بهتر است به صورت چند ضلعی باشد تا دانش آموزان به صورت گروهی در اطراف آن قرار بگیرند.   

                * هر آزمایش گاهی باید یک میز کار بزرگ و محکم داشته باشد*

۱۵- وجود یک تابلو در آزمایشگاه بسیار ضروری می باشد تا دبیرا بتوانند جریان انجام  آزمایش را بر روی آن نشان دهندو معادلات و فرمول واکنش ها را بر روی آن بنویسند.

                         * هر آزمایشگاهی به یک تابلوجهت نوشتن نیاز دارد * 

16- هر آزمایشگاهی باید یک دفتر اموال داشته باشد و در  آن  لیست تمام وسایل و مواد موجود در آزمایشگاه درآن ثبت شده باشد و در صورت بر چسب دار بودن وسایل شماره ی بر چسب نیز یاداشت گرددکه بهتر است درصورت امکان تاریخ خریدوسایل نیزثبت شود    

* هر آزمایشگاهی باید یک دفتر اموال داشته باشد*

 17- در آزمایشگاه باید یک دفتر ثبت شرح آزمایش ها انجام شده وجود داشته باشد و

در آن برای هر کلاس یک صفحه در نظر گرفته شود و خلاصه ی هر آزمایش انجام شده

 به همراه تاریخ انجام آن توسط متصدی ثبت گردد.

                           *   دفتر ثبت آزمایش ها مدرک فعالیت شماست  *

۱۸-آزمایشگاه بایدتعدادکافی صندلی تکی مناسب برای نشستن دانش آموزان داشته باشدتا آنها بتوانند بر روی آن بنشینند و اگر آزمایش ها بصورت گروهی انجام می شود باید هرگروه یک میز کار مناسب داشته باشند و  اگر آزمایش ها  بصورت  معلم  محور است باید  صندلی ها طوری چیده شوند که میز کار اصلی در معرض دید همه باشد.

          * در هر آزمایشگاه باید به تعداد کافی صندلی مناسب وجود داشته باشد*

19- با توجه به اینکه امروزه تلاش می شود جهت یادگیری بهتر آزمایش ها به صورت گروهی وبر اساس دانش آموز محور باشد باید در هر آزمایشگاهی حداقل به اندازه ی چهار گروه وسایل وجود داشته باشدتا نتیجه ی مطلوب حاصل گردد.

        * در هر آزمایشگاه باید حداقل چهار سری وسایل مشابه وجود داشته باشد *

20- هر آزمایشگاهی باید یک جعبه ی کمک های  اولیه با محتویات لازم وجودداشته باشد . 

                                                          * احتیاط های لازم برای ایمنی*

   با توجه به اینکه درتمام مدت آزمایش سلامتی شماودانش آموزان بستگی به رعایت قوانین آزمایشگاهی داردکه بعضی از این مقررات  را خدمتتان عرض می کنم:

1- ازدست زدن به ظروف شیشه ای داغ خوداری کنید زیرا این ظروف گرمای خود رادیر ازدست می دهند.

2- در موقع حرارت دادن مواد درلوله ی آزمایش آن را به طرف خود و یا دانش آموزان  نگیریدزیرا همانطور که خودتان می دانید ممکن است در حین گرم کردن موادداخل لوله به خارج پرتاب شود.

3-در هنگام حرارت دادن مواد به ویژه مایعات در لوله را نبندید.

 ۴- در هنگام رقیق کردن اسید سولفوریک غلیظ به آهستگی وبا همزن آن را وارد آبکنید و از ریختن آب بر روی اسید خود داری کنید زیرا در این صورت اسید به اطراف وبه ویژه ممکن است به سر و صورت شما بپاشد.

5- اگر اسید یا باز در محلی ریخت به طریق زیر خنثی کنید: 

در صورتی که  لباس به  اسید آغشته شده  باشد با  اسید استیک  رقیق و سپس با آمونیاک رقیق آن را خنثی کنیدودر صورتی که اسید یا باز برروی میز و یا روی زمین ریخت با مقدار زیادی  آب آن را  بشویید برای  از بین  بردن  مواد  خورنده ی  پوست  از مقدار زیادی آب  استفاده کنید

6- وقتی می خواهیدلوله ی شیشه ای را داخل سوراخ چوب پنبه قرار دهید باید سر لوله راچرب نموده ویا چوب پنبه را ترنمایید (در صورتی که استفاده از آب برا آزمایش مجاز نباشد از تر کردن چوب پنبه خودداری کنید ) 

7- هیچگاه  مواد  محلول های  شیمیایی را  نچشید زیرا  احتمال دارد که سمی بودن مواد یا محلول روی شیشه قید نشده باشد  

****  هرگاه می خواهیدبوی محلولی را استنشاق کنیدازتنفس مستقیم بخارات آن خودداری کنید *****

 بلکه در فاصله ی معین بخارات مزبور را بادست به طرف بینی خود هدایت کنید.آزمایش هایی که تولید مواد و یا بخارات سمی می نماید باید در زیرهود انجام گیرد این عمل مانع از پخش گاز وسموم در آزمایشگاه می شود

8-استفاده ازاجاق وشعله برای گرم کردن موادبایدبااحتیاط لازم صورت گیردوتاجایی که ممکن است برای گرم کردن از دستگاه های برقی استفاده کنید و شعله به کار نبرید.