دستور کار آزمایشگاه پایه سوم راهنمایی
دستور کار آزمایشگاه
علوم تجربی
سال سوم راهنمایی
قابل استفاده برای
دبیران علوم تجربی
متصدیان آزمایشگاه
دا نش آ موزان
عنوان مطالب
مقدمه
پیشگفتار
بخش اول : ماده و تغییرات آن
1-شناسایی مواد الکترولیت و غیر الکترولیت
2-تهیه ی معرف اسید وباز با کلم قرمز
3- شناسایی اسید ها و بازها
4-ترکیب اسید و باز
5-واکنش هیدرو کلریک اسیدبا براده ی آهن
6- واکنش هیدرو کلریک اسیدباپوست تخم مرغ
بخش دوم :زمین زیستگاه ما
7- جسد مرده ی حیوان زیر خاک چه تغییری می کند
. 8-جریان همرفتی نرم کره چگونه موجب حرکت ورقه ها می شود
بخش سوم : انرژی، زندگی
9- فواره ی شگفت انگیز
10-قایق تندرو
11- غواص
12- زیر دریایی ها چگونه بالا می آیند
13- آب سر بالا می رود یا سر پایین
14- آزمایش شگفت انگیز با فشار هوا(1)
15- آزمایش شگفت انگیز با فشار هوا(2)
16- آزمایش شگفت انگیز با فشار هوا(3)
17-آزمایش فشار هوا با تربچه
18- آزمایش فشار هوا با توپ پینگ پنگ
19-آب از بطری وارونه نمی ریزد
20-مقاومت الکتریکی(رئوستا3)
21-آزمایشی برای حواس جمعی و مهارت دست
22-تشخیص سکه های تقلبی به کمک آهن ربا
23-طیف مغناطیسی را مشاده کنید
24-اثر قطب های آهن ربا بر یکدیگر
25- سوزن آهن ربا در سطح آب
26- ساده ترین زنگ اخبار را بسازید
بخش چهارم : دنیای زنده
27-تشریح مغز گوسفند
28- انعکاس پلک ها
29- مشاهده ی دستگاه تناسلی قورباغه
30-مشاهده ی اسپرم های قورباغه
31-مشاهده ی اوول های قورباغه
32-مشاهده ی اوول های مرغ
33- فهرست منابع
مقدمه
درس علوم تجربی یکی ازدرس های علوم پایه می باشد و همچنان که ازنام آن مشخص می باشد؛ یک درس تجربی است وکلمه ی تجربه در لغت به معنی آزمایش می با شد. همین تفاوت اساسی این درس با درس های دیگر را نشان می دهد و لذا اگر آزمایش های کتاب انجام نشود تفاوتی میان این درس با درس های دیگر نخواهد بود و در واقع باید کلمه ی تجربی آن حذف گردد.
لازم به ذکراست که در روش سنتی معلم آزمایش را انجام می دهد و دانش آموزان به عنوان تماشاگران صحنه آن را از دور مشاهده می نمایند. واضح است که این عمل جزتلف کردن وقت هیچ فایده ی آموزشی ندارد. صرفاً مانندآن است که برای یاد دادن دوچرخه سواری به بچه ها، خودمان سوار دوچرخه شویم و این طرف وآن طرف برویم و از بچه ها بخوا هیم که با مشاهده ی ما دوچرخه سواری یاد بگیرند. تصور کنید این عمل چقدر مضحک می با شد و اگر قدری تأ مل کنیم خواهیم دید که روش تدریس ما نیز به همان اندازه خنده آور و بی معنا و مفهوم خواهد بود. همه می دانیم که برای یاد دادن دوچرخه سواری باید بچه سوار دوچرخه شود و ما ناظر و راهنمای او باشیم یعنی برعکس آنچه ما تا اکنون عمل کرده ایم باید دانش آموزان آزمایش را انجام دهند وآنها فعا لیت نمایند و ما مشاهده گر اعمال او باشیم و اگر جایی مشکلی پیش آمد او را راهنمایی کنیم و به این ترتیب اهمیت موضوع برای همه آشکار است و نیاز به به توضیح بیشتر ندارد.
لذا دبیران محترم باید فقط به انجام آزمایش اکتفا نکنند و باید شرایطی را فراهم نمایند که دانش آموزان خود آزمایش ها را انجام دهندتا بتوانند به معنای وا قعی به اهداف یادگیری برسند.که ا لبته این کاربنا به دلایل مختلف ازجمله بالابودن تراکم دانش آموزان در هرکلاس و کمبود فضا و امکانات به دور از ذهن می باشد. اما شایدبتوان با اندکی تدبیر و برنامه ریزی و استفاده از وسایل ابتکاری و ساده مثلاً به جای بشر می توان از شیشه های مربا یا لیوان یکبار مصرف و چیزهای مشابه استفاده کرد تا بتوان از حد اقل امکانات حداکثراستفاده را برد و یا می توان در هر جلسه گروهی از دانش آموزان را مسئول انجام آزمایش ها کرد تا حد اقل هر دانش آموز برای یکبار هم که شده خود آزمایشی را انجام داده باشد.
پیشگفتار
هدف از نگارش این کتاب ارائه ی دستور ا لعمل انجام آزمایش های کتاب درسی به ساده ترین روش می باشد تا دبیران محترم علوم تجربی، متصدیان گرا می و حتی دانش آموزان عزیز بدون صرف وقت زیاد و با حد اقل امکانات حتی بدون وجود آزمایشگاه بتوانند بیشتر آزمایش های کتاب درسی را انجام دهند.
همچنین در تدوین این کتاب سعی شده است تعدادی آزمایش های مکمل و جذاب جهت علاقه مند کردن دانش آموزان به درس علوم تجربی گنجانده شود، به طوری که آموزش مطا لب علمی به همراه یک تفریح و رضایت خاطر باشد.
این کتب براساس کتاب درسی عنوان بندی شده و بخش های آن منبطق بر بخش های موجوددرکتاب درسی است و صفحه ی مربوط به کتاب هم در قسمت پاورقی هر صفحه نوشته شده است.
خلاصه آنچه دراین کتاب مشاهده می فرمایید حاصل مطا لعه و جمع آوری مطا لب ساده و جذاب از چندین جلد کتاب مختلف و تجربیات خود و همکارانم در گروه علوم تجربی می باشد. که امیدوارم جسارت بنده را در استفاده ازمطالب، نوشته ها و تجربیاتشان در این کتاب مورد بخشش قرار دهند.
چرا که اینجانب علی رغم اینکه از چند سال پیش این مطالب را آماده کرده بودم ولی همواره منتظر آن بودم که از طرف وزارت آموزش و پرورش چنین کتابی منتشر شود و مشکل بسیاری از همکاران بویژه متصدیان آزمایشگاه و دانش آموزان حل گردد، و لی برای حل این مشکل تا اکنون اقدامی صورت نگرفت و لذا اینجانب تصمیم گرفتم این مهم را به انجام برسانم گر چه می دانم این کار عاری از نقص و ایراد نیست ولی امیدوارم چراغی فرا روی شما باشد و کاستی های کتاب را به دیده ی اغماض نگریسته و در صورت امکان با راهنمایی و ارائه ی نظرات و انتقادات و ا فزودن تجربیات گرانبهایتان به مجموعه ی حاضر گامی در جهت غنی سازی تدریس علوم تجربی بردارید.
نکته ی دیگر که لازم است یادآوری نمایم این است که بعضی از دبیران سعی می- کنند آزمایش های هر فصل یا بخش را در پایان تدریس آن فصل یا بخش انجام دهند. که این عمل در واقع نوشدارو بعد از مرگ سهراب است چرا که دانش آموز تئوری مطلب را آموخته و نتیجه را نیز یادگرفته و حفظ نموده است و قبل از آن که شما کاری انجام دهید و نتیجه گیری نمایید او تمام مراحل کار را در ذهن خود تدائی نموده و نتیجه را می داند.
لذا بهتر است آزمایش در حین تدریس و در همان جایی که در کتاب گنجانده شده انجام شود و دانش آموزان خود به به نتیجه گیری بپردازد تا هم موضوع آزمایش جا لب و جذاب شود و هم در عمل یادگیری تأثیر کافی داشته باشد.
بخش اول
ماده و تغییرات آن
شناسایی مواد الکترولیت وغیر الکترولیت
وسایل مورد نیاز
1- مدار جریان
2- منبع جریان
3- لیوان یکبار مصرف
4-میله ی کربنی
5- مواد مختلف مانند:آب مقطر،شکر،سرکه،الکل،آبلیمو،جوش شیرین،آهک(کلسیم
کربنات) وگچ(کلسیم سولفات)
روش انجام آزمایش
1-دو میله ی کربنی را برای مدت کوتاهی درلیوانی پر از آب مقطر واردکنید.
چه مشاهده می کنید؟
2- دو میله ی کربنی را در لیوانی پر از آب معمولی وارد کنید. چه مشاهده می کنید؟چرا؟
3- مقدارکمی نمک خوراکی به آب مقطر اضافه کنید و به هم بزنید.اکنون دو میله ی کربنی را در این لیوان قرار دهید.چه مشاهده می کنید؟
طی مراحل1تا 3 رسانایی الکتریکی مایع موردآزمایش چه تغییری می کند؟
چرا؟
4- مقدارِنمک خوراکی راتادو برابرآزمایش پیش افزایش دهید.چه مشاهده
می کنید؟از انجام دادن این آزمایش چه نتیجه ای می گیرید؟
5-آزمایش بند3 رابا شکر، سرکه، الکل، آب لیمو وجوش شیرین تکرار کنید.وآنهارادردو گروه الکترولیت و غیرو الکترولیت دسته بندی کنید؟ 6- آیا می توان همه ی ترکیب های یونی را که با نام عمومی نمک شناخته می شوند را ا لکترولیت دانست؟برای نمونه آهک مرده(کلسیم کربنات)وگچ(کلسیم سولفات)
نتیجه
1- آب خالص(آب مقطر) از نظر شیمیایی رسانای جریان برق نیست و با قرار دادن دوالکترود(دومیله ی زغالی)هیچ اثری ازتولیدگازدر اطراف دوالکترود که حاکی از عبور جریان است دیده نمی شودو لامپی که در مدار قرار گرفته است روشن نمی شود.
2- آب معمولی به علت داشتن مقداری مواد معدنی جریان کمی را از خود عبور می دهد ولی لامپ روشن نمی شود.
3- با افزودن نمک خوراکی یا هر ترکیب یونی محلول در آب،یون هایی که پدید می آیند به سمت قطب هایی با بار مخا لف جذب می شوند و این جا به جایی یون ها ، جریان الکتریکی را هدایت می کند و به این ترتیب چراغ روشن می شود.و طی این سه مرحله میزان رسانایی افزایش می یابد.زیرا تعداد یون های پراکنده شده در آب افزایش می یابد .
4- هر چه مقدار یون های موجود در محلول الکترولیت بیش تر باشد،جریان برق بهتر هدایت می شود؛بنابراین،با افزایش غلظت محلول،لامپ موجود در مدار با شدت بیش تری نور می تاباند.
5- موادی که به صورت مولکولی حل می شوند ،رسانای جریان برق نیستند.قند والکل ازاین دسته هستند.اما سرکه و آبلیمو که اسیدو جوش شیرین که یک ماده ی بازی می باشند. بر اثر حل شدن در آب یون های مثبت و منفی آنها از هم جدا می شوند و موجب انتقال جریان از محلول و روشن شدن لامپ می شود.
6- خیر زیرا آهک مرده( کلسیم کربنات ) و گچ (کلسیم سولفات) در آب نا محلول هستند.
بنابراین الکترولیت نمی باشند.
تهیه ی معرف ازکلم قرمز
وسایل مورد نیاز
1- کلم قرمز
2- آب جوش
3- لوله ی آزمایش
4 - مواد اسیدی و بازی
روش انجام آزمایش
کلم قرمز را خرد کنیدوبه صورت قطعه های کوچک در بیاورید.آنها را در یک بشر یا قابلمه ی آب جوش بریزید.سپس ظرف را از روی شعله بردارید.کمی صبر کنید تا آب خنک شود سپس آن را درآبکش بریزیدومحلول به دست آمده که به رنگ بتفش می باشد را در یک شیشه بریزید.*
مقداری از محلول را در چند لوله ی آزمایش یا استکان بریزید و مواد آزمودنی که فراهم کرده اید را به وسیله ی قطره چکان به این محلول بیفزایید.چه مشاهده می کنید؟
نتیجه
با افزودن مواد اسیدی ، محلول به رنگ قرمزو با افزون مواد بازی به رنگ سبز در می آید.و اگر باز ضعیف باشد به رنگ آبی در می آید.
شناسایی اسیدها و بازها
وسایل مورد نیاز
1- کاغذ لیتموس
2- محلول برموتیمول بلو
3- قطره چکان
4- آب مقطر
5- هیدرو کلریک اسید(جوهر نمک)
6- نی نوشابه
7- محلول فنول فتالیین
8- لیوان یکبارمصرف
9- محلول سود(سدیم هیدرواکسید)
روش انجام آزمایش
1- به کمک کاغذ لیتموس یا آب کلم تهیه شده در فعالیت قبلی اسید یا باز بودن موادی مانند افشره ی کیوی،سیب،پرتقال،گوجه فرنگی؛جوش شیرین،صابون،قرص آسپرین،مایع سفید کننده،اسید باتری،مایع ظرفشویی،شامپو،نوشابه ی گازدار
2- یک لیوان را پر از آب کنیدو به آن چند قطره محلول برموتیمول بلو اضافه کنید.اگر محلول شما کمی زرد رنگ بود به آن چند قطره محلول جوش شیرین بیفزاییدتا محلول آبی رنگ شود. سپس با کمک یک نی نوشابه به مدت دوتا چند دقیقه هوای بازدم خود را درون محلول آبی رنگ بدمید،چه روی می دهد؟چرا؟
* توجه: مراقب باشید که محلول را به دهان خود نکشید.
3- 30 قطره محلول رقیق هیدرکلریک اسید را در یک نعلبکی بریزیدو به آن یک قطره محلول فنول فتا لیین بیفزایید. سپس قطره قطره محلول رقیق سدیم- هیدرواکسیدبه آن اضافه کنید تا محلول رنگ ارغوانی بسیار کم رنگی پیدا کند.اگر این رنگ به صورتی گرایید،در این صورت یک قطره هیدرو کلریک اسید به آن اضافه کنید.چه روی می دهد؟چرا؟
نتیجه
1- مواد اسیدی کاغذ لیتموس قرمز را تغییر نمی دهنداما کاغذ لیتموس آب را قرمز می کنندوبازها کاغذ لیتموس آبی را تغییر نمی دهنداما کاغذ لیتموس قرمز را آبی می کنند.
2- رنگ آبی کم کم از بین می رودچون برمو تیمول بلو و جوش شیرین خاصیت بازی دارندو رنگ محلول آبی است وقتی که به داخل آن می دمیم(CO2) وارد محلول شده و با آب تشکیل اسید می دهد.که اثر بازها را خنثی می کندو رنگ آبی از بین می رود.
3-با این کار شما یک واکنش خنثی شدن را انجام داده اید .در واقع با این کار یک اسید را با یک باز خنثی کرده اید.در واقع محلول حاصل دیگر نه اسید و نه باز است.از واکنش اسید ها با بازها ماده ی تازه ای به دست می آید که به آن نمک می گویند.فرآورده ی واکنشی که انجام داده اید سدیم کلرید یعنی همان نمک خوراکی است.افزون بر نمک در این واکنش آب نیز تولید می شود.
HCl+NaOH NaCl+H2O
(آب) (نمک) (سدیم هیدرواکسید) (هیدرکلریک اسید)
ترکیب
اسید و باز
وسایل مورد نیاز
1- بطری نوشابه خانواده
2- نی یا جلد خودکار
3- جوش شیری
4- سرکه
5- بادکنک
روش انجام آزمایش
در بطری نوشابه خانواده را به اندازه ی نی سوراخ کنید و نی را در سوراخ قرار داده و اطراف آن را چسب بزنید.در بطری نوشابه مقداری سرکه بریزید .دوقا شق چایخوری جوش شیرین برروی یک قطعه کاغذ بریزدو آن را مچاله کرده داخل بطری بیندازید، فوراًدرآن راببندید. چه روی می دهد؟
چرا؟
نتیجه
بادکنک پرازگاز می شود . زیرا اسید(سرکه) و باز(جوش شیرین) با هم واکنش
می دهند و مقداری گاز کربن دی اکسید تولید می شود.
توجه:
برای بهتر دیده شدن واکنش می توانید مقداری کشمش داخل سرکه بریزید.که با آزاد شدن گاز به طرف بالا حرکت می کنند.
واکنش هیدرو کلریک اسید با براده ی آهن
وسایل مورد نیاز
1- هیدر کلریک اسید
2- براده ی آهن
3- تخم مرغ
4- لوله ی آزمایش
5- شیشه ی مربا
روش انجام آزمایش
1- مقداری براده ی آهن در لیوانی که تا نیمه محلول هیدروکلریک اسید دارد، بریزید.چه مشاهده می کنید؟آیا می توانید با آزمایشی گاز حاصل از این واکنش را شناسایی کنید؟
نتیجه
حباب های گاز داخل لوله ایجاد می شود که به طرف با لا می آیند . زیرا در واکنش فلزهای فعال با اسید ها،گاز هیدروژن آزاد می شود.کبریت روشنی را بر روی لوله ی
آزمایش می گیریم کبریت همرا انفجار شعله ایجاد می کند و شما می دانید که گاز
هیدروژن با نزدیک شدن به شعله ی کبریت،به سرعت بااکسیژن ترکیب می شود
و همراه با انفجار شعله ایجاد می کند.
واکنش آهن با هیدرو کلریک اسید عبارت است از:
* FeCl2+H2(آهن کلرید) 2HCl (هیدروکلریک اسید)+ Fe(آهن)
واکنش هیدرو کلریک اسید با پوست تخم مرغ
1- هیدر کلریک اسید
- شیشه ی مربا
3- تخم مرغ
4- لوله ی آزمایش
5-
روش انجام آزمایش
یک شیشه ی مربا بیاورید و بر روی دَرِ آن سوراخی ایجاد کنید. سپس یک تخم مرغ را با آرامی درون شیشه قرار دهید.اکنون مقداری محلول هیدرو کلریک اسید بر روی تخم مرغ بریزید تا روی آن را بگیرد.
چه مشاهده می کنید آیا می توانیدبا آزمایشی گازحاصل از این واکنش را شناسایی
کنید؟ اگر تخم مرغ چنددقیقه در این محلول باقی بماند چه روی می دهد؟چرا؟
نتیجه
محلول کف می کند، بالا می آیدکه نشانه ی آزاد شدن گاز می باشد . از واکنش پوسته ی آهکی تخم مرغ با اسید،گاز کربن دی اکسید آزاد می شود که اگر کبریت روشنی را بر روی آن بگیریم شعله ی کبریت را خاموش می شود.
اگر تخم مرغ مدت بیشتری در اسید باقی بماند ، پوسته ی آهکی در اسید حل شده و با اسید ترکیب می شود و تخم مرغ نرم می شود.
بخش دوم
زمین زیستگاه ما
جسد مرده ی حیوان در زیر خاک چه تغییری می کند
وسایل مورد نیاز
1-ران مرغ یا جسد یک حیوان
2- گودال داخل باغچه
3-
4-
روش انجام آزمایش
یک ران پخته یا جسد مرده ی یک حیوان را در عمق 20 سانتی متری خاک در هوای آزاد مانند داخل باغچه قرار دهید.پس از دو هفته آن را از زیر خاک خارج کنید.
چه تغییراتی مشاهده می کنید؟چه عواملی سبب این تغییرات شده است؟
نتیجه
قسمت های گوشتی ،چربی وپوست آن از بین رفته و قسمت سخت یعنی استخوان های آن باقی مانده است.
جانداران تجزیه کننده(گروهی از باکتری های داخل خاک) قسمت های مختلف بدن جانداران را تجزیه و به خاک تبدیل می کنندوالبته قسمت های سخت نیز تجزیه می شوند منتهی وقت بیشتری براب تجزیه ی آنها لازم است.
جریان همرفتی چگونه موجب حرکت ورقه ها می شود
وسایل مورد نیاز
1- ظرف بزرگ شیشه ای
2- چراغ الکلی یا گازی
3- دو تکه مقوا
4- جوهر
روش انجام آزمایش
ظرف بزرگ شیشه ای را پر از آب کنیدو از قسمت میانی روی شعله نگه دارید.روی سطح آب ،دو تکه مقوا نزدیک هم در وسط ظرف قرار دهید.پس از مدتی شعله را خاموش کنیدو در دو طرف ظرف یک قطره جوهر بچکانید.
چه مشاهده می کنید؟چرا؟
نتیجه
دوتکه مقوا ازهم دورمی شوندوبه سمت کناره های ظرف حرکت می کنند.
زمانی هم که دو قطره جوهر را در کناره های ظرف می چکانیم ،ابتدا به صورت تقریباًعمودی به سمت پایین می روند و سپس در جهت وسط ظرف منتشر می شوند.(مطابق شکل)
زیرا درون ظرف جریان همرفتی مانندشکل بالا به وجود می آید.و موجب حرکت تکه های مقوا می شود.درون زمین نیز چنین جریان هایی در نرم کره روی می دهد و موچب حرکت ورقه های تشکیل دهنده ی کره ی زمین می شود.
بخش سوم
انرژی،زندگی
فواره ی
شگفت انگیز
وسایل مورد نیاز
1- بطری نوشابه ی خانواده
2- لوله ی رابط
3- دو بشر یا لیوان بزرگ
4- چسب مایع رازی
روش انجام آزمایش
یک بطری نوشابه ی خانواده بیاوریدو بر روی دَر آن دو سوراخ به اندازه ی لوله ی رابط تهیه شده ایجاد کنید.لوله ی رابط راست که بلند تر می باشد را در یکی از سوراخ ها قرار دهید و آن را با چسب محکم کنید.و لوله رابط خمیده* شده را در سوراخ دیگر قرار داده و با چسب محکم کنید(بهت است انتهای این لوله که در داخل بطری قرار می گیرد به شکل قطره چکان باشد).
دستگاه را مطابق شکل قرار دهید.اکنون انتهای لوله ی راست را بمکید،تا هوای داخل بطری تخلیه شود.چه مشاهده می کنید؟چرا؟
نتیجه
آب از لوله ی خمیده بالا می آیدو از نوک آن فوران می کندواب داخل بطری ازطریق لوله ی راست پایین می آیدوعمل تخلیه ی بطری را انجام می دهد. فواره مرتب کار می کند تا آب لیوان بالایی تمام شود.
زیرا بر اثر مکیدن هوای داخل بطری تخلیه می شودوبر اثر فشار هوای خارج آب از لوله ی خمیده بالا می آید.
قایق تند رو
وسایل مورد نیاز
1- تشت آب
2- مقوا
3- مایع ظرفشویی
4-
روش انجام آزمایش
طرح یک قایق ساده را روی مقوا رسم کنید . اطراف آن را ببریدو آن را بر روی تشت آب شناور نمایید. اکنون یک قطره مایع ظرفشویی را روی انگشتتان بریزید. وقتی آب ساکن است به آرامی انگشتتان را به آب پشت قایق بزنید .چه روی می دهد؟چرا؟
نتیجه
قایق به سرعت جلو می رود.زیرا مایع ظرفشویی فشار کشش سطحی آب پشت قایق را کاهش می دهدو فشار کشش سطحی آب جلو ی قایق زیاد است و قایق را به جلو می کشد.
غواص
وسایل مورد نیاز
1-یک تکه خمیر بازی
2- بطری نوشابه ی خانواده
3-دَر پوش خودکار بیک
4- لیوان بزرگ
روش انجام آزمایش
یک تکه خمیربازی به دَرخودکار بچسبانید.(این غواص شماست).آن رادریک لیوان آب بیندازید و مقدار خمیر آن را کم و یا زیاد کنید تا غواص به طور عمود شناور شود.اکنون بطری نوشابه را پر از آب کنیدو غواص را در آن قرار دهید.دَر بطری را محکم ببندید.
دیواره ی بطری را محکم فشار دهیدو رها کنید. چه مشاهده می کنید ؟چرا؟
نتیجه
وقتی دیواره ی بطری را فشار می دهید، غواص به ته آب می رودو، وقتی آن را رها می کنیم غواص به سطح آب می آید.
زیرا هنگام فشار دادن بطری آب به درون دَرخودکارمی رودوآن راسنگین می کنددر نتیجه غواص به ته آب می رود.و وقتی بطری را رها می کنیم آب ازدَرخودکاربیرون می آید.درنتیجه غواص سبک می شودوبالا می آید.
زیر دریایی ها چگونه
بالا می آیند
وسایل مورد نیاز
1- قوطی پلاستیکی سبک
2- شلنگ باریک
3- چسب رازی
4- ظرف آب
5- ظرف آب
6- لوله ی رابط
روش انجام آزمایش
در قوطی پلاستیکی را از دو نقطه به اندازه ی لوله ی رابط سوراخ کنید و دو تکه لوله ی رابط در هر سوراخ طوری قرار دهید که یکی نزدیک انتهای قوطی و دیگری نزدیک در قوطی باشد سپس شلنگ باریک را به انتهای لوله ای که نزدیک در قوطی است وصل کنید.
اکنون یک ظرف بزرگ پر از آب را بیاورید و قوطی آماده شده را پر از آب کرده داخل ظرف آب قراردهید. ازطریق شلنگ به داخل قوطی بدمید تا آب داخل آن تخلیه شود.
چه روی می دهد؟ چرا؟
نتیجه
با دمیدن در داخل قوطی آب داخل آن خالی شده ،سبک می شود و کم کم بالا می آید.و در سطح آب شناور می شود .یعنی از راه فشار آوردن هوا به بیرون رانده می شود.
آب سر بالا می رود
یا سر پایین
وسایل مورد نیاز
1- بطری نوشابه ی خانواده
2- شلنگ باریک
3- چسب رازی
4- ظرف آب
روش انجام آزمایش
ته بطری نوشابه ی خانواده را ببرید.دَر آن را به اندازه ی شلنگ ببریدو شلنگ را در سوراخ قرار داده با چسب محکم کنید.در انتهای شلنگ یک قطره چکان قرار داده و با چسب محکم کنید. سر شلنگ را بالا نگه داریدو درون بطری آب بریزید تا شلنگ پر شود.اکنون به آرامی سرد شلنگ را پایین بیاورید .چه مشاهده می کنید ؟چرا؟
نتیجه
آب از انتهای شلنگ به بیرون فوران می کندو هر چه سر شلنگ را پایین بیاوریم آب با فشار بیشتری بیرون می جهد.
علت آن این است که سطح آب ازسرشلنگ بالا تراست وموجب می شود آب با فشار زیادی از فواره به بیرون بجهد.
آزمایش شگفت با فشار جو(1)
وسایل مورد نیاز
1- بطری نوشابه ی خانواده
2- ظرف آب سرد
3-یک لیوان آب گرم
4- تشت آب
روش انجام آزمایش
داخل بطری نوشابه مقداری آب داغ بریزید .سپس آب داغ را خالی کنیدو بلا فاصله در آن را محکم ببندید.حالا بری را داخل تشت بگذارید و بر روی آن آب سرد بریزید .
چه اتفاقی می افتد؟چرا؟
نتیجه
بطری به داخل فرو می رود.زیرا مدر زیر اقیانوسی از هوا زندگی می کنیم ،و هوابر تمام چیزهایی که درسطح زمین قرار دارند،فشار وارد می کند «تریچلی»برای اولین بار ثابت کرد ،که فشار هوا در کنار دریا یک کیلو گرم بر سانتیمتر مربع است.
چرا ما این فشار،را احساس نمی کنیم؟ زیرا فشار از همه طرف به اجسام وارد می شود،در نتیجه اثر هم را خنثی می کنند.
آزمایش شگفت با
فشار جو(2)
وسایل مورد نیاز
1- بطری نوشابه ی خانواده
2- ظرف آب سرد
3-یک لیوان آب گرم
4- تشت آب
روش انجام آزمایش
داخل بطری نوشابه مقداری آب داغ بریزید.سپس آب داغ را خالی کنیدوفوراً درآن را محکم ببندید.حالا بری راداخل تشت بگذارید و بر روی آن آب سرد بریزید .
چه اتفاقی می افتد؟چرا؟
نتیجه
بطری به داخل فرو می رود.زیرا مادرزیراقیانوسی ازهوازندگی می کنیم و هوابر تمام چیزهایی که درسطح زمین قرار دارند،فشار وارد می کند «تریچلی»برای اولین بارثابت کرد،که فشارهوا درکنار دریا یک کیلو گرم بر سانتیمتر مربع است.
چرا ما این فشار را احساس نمی کنیم؟زیرا فشار از همه طرف به اجسام وارد می شود،در نتیجه اثر هم را خنثی می کنند.
این آزمایش برای صفحه ی 83 کتاب مناسب است.
آزمایش شگفت با فشار جو(3)
وسایل مورد نیاز
1-کتری آب جوش
2- بطری در دار
3- بادکنک
4- اجاق گاز
روش انجام آزمایش
دربطری رابه اندازه ی نی (یا لوله ی خودکار) سوراخ کنید، نی را در سوراخ قرار داده و با چسب مایع محکم کنید .سپس یک بادکنک را به انتهای نی ببندید.
در کتری تا نصف آب بریزیدو آن را روی اجاق گاز قراتر دهید تا به جوش آیدوقتی بخار از لوله ی کتری خارج شد بطری را وارونه روی لوله بگیرید و مدت 5 دقیقه در همین وضع نگه داریدتا داخل بطری کاملاً پر بخار آب شود. اکنون بطری را روی میز قرار دهیدو فوراً در بطری را بر روی آن گذاشته و محکم ببندید.چند لحظه صبر کنید.چه روی می دهد؟چرا؟
نتیجه
بادکنک کم کم پر باد می شود.*زیرا ابتدابخار آب وارد بطری می شود،وهوای داخل بطری خارج می شود.وقتی به وسیله ی هوا یا آب سرد به تدریج بخار آب گرمای خود را از دست می دهد و به مایع تبدیل می شود در داخل بطری خلاء نسبی به وجود می آید. در این موقع بادکنک در اثر فشار اتمسفر پر باد می شود.
آزمایش فشار هوا
با تربچه
وسایل مورد نیاز
1- یک عدد تربچه
2- کارد
3-بشقاب چینی
4-
روش انجام آزمایش
تربچه را از وسط نصف کنید.*نصف آن را که شامل ریشه است را بر داریدوبا کارد وسط آن را تقریباً خالی کنید،تا به شکل یک حباب کوچک در آید .آن را در آب فروببریدوبه وسط بشقاب بفشارید .آن گاه از دم تربچه بگیریدو آن را بالا بکشید،بشقاب نیز همراه با آن بلند خواهد شد.چرا؟
نتیجه
وقتی تربچه را به وسط بشقاب می فشارید،هوای داخل آن خارج می گردد،و در نتیجه فشار هوا وارد عمل می شود و آن را به بشقاب فشار می- دهدوچون نیرویی که آن دو را به هم می فشارد ،از نیروی وزن بشقاب بیشتر است ،در نتیجه بشقاب چسبیده به آن می ماند.
آزمایش فشار هوا با توپ
پینگ پنگ
وسایل مورد نیاز
1- دو عدد توپ پینگ پونگ
2- چسب رازی
3-نخ
4- گیره و پایه فلزی
روش انجام آزمایش
دو تک نخ را به دو توپ پینگ پنگ بچسبانید ،و از میله ای به فاصله ی 5تا 7 سانتی متراز یکدیگرآویزان کنید.اکنون به وسط آنه فت کنید . بر خلاف انتظار به هم نزدیک می شوند. چرا؟
نتیجه
زیرا جریان سریع یک گازیا مایع از فشاراطراف می کاهد*.دراین جا جریان هوا یی که در اثر فوت کردن شما حاصل می شود به سبب پایین آمدن فشار هوا بین توپ ها ،آنها را به هم می فشارد.
چرا آب از بطری نمی ریزد
وسایل مورد نیاز
1- بطری شیر
2- جوراب نازک
3-نخ
4- آب
روش انجام آزمایش
یک بطری شیررا آورده وتکه ای از یک جوراب نازک را ببرید و بر روی دهانه ی آن قرار داده با نخ محکم ببندید.شیر آب را تا آخر باز کنید و بطری را زیر آب بگیرید . تا بطری پر از آب شود.(تور مانع ورود آب به داخل بطری نمی شود )
اکنون بطری را وارونه کنید .چه مشاهده می کنید ؟چرا؟
نتیجه
آب از بطری بیرون نمی ریزد!زیرا اولاًکشش سطحی آب سبب می شود که قطره های آب نتوانند از سوراخ های ریزجوراب نایلونی خاج شوند.ثانیاً فشار جو نیز به این کار کمک می کند.
مقاومت الکتریکی
(رئوستا) *
وسایل مورد نیاز
1- مداد
2- سیم برق
3-لامپ 5/1 ولت با پایه
4- باطری
روش ساخت
ابتدا مطابق شکل یک مدار الکتریکی آماده کنید. یک مداد آورده و نصف چوب آن را سرتاسر ببرید،تا مغز مداد بیرون بیاید ،سپس یک از سیم هایی که یک قطب باطری را به لامپ وصل می کمند را ببرید .آن گاه مغز مدار را مطابق شکل در مدار قرار دهید. وقتی که سر آزاد سیم بر روی مغز مداد نزدیک نوک آن قرار می گیرد لامپ روشن می شود. اکنون سر آزاد سیم را به آرامی به طرف انتهای مداد حرکت دهید چه روی می دهد؟ چرا ؟
نتیجه
اگرفاصله ی بین دوسر سیم را روی مداد تغییر دهیم نور لامپ نیز تغییر می کند به طوری که وقتی سر آزاد سیم را به طرف انتهای مداد حرکت می دهیم نور لامپ کمتر می شود.
زیرا در این حالت مقاومت مدار افزایش می یابد و مقداری از جریان هدر می رود و مقدار کمتری از جریان به لامپ می رسد.
آزمایشی برای حواس جمعی و مهارت دست
وسایل مورد نیاز
1- یک جعبه مانند جعبه ی کفش
2- آدابتوریا چهار باطری بزرگ
3-سیم برق
4- سیم برق ضخیم مانند سیم کابل
5- لامپ 5/1ولتی با پایه یا زنگ اخبار 6 ولتی
روش ساخت
داخل جعبه چهار باطری بزرگ را جاگذاری کنید. لامپ* 5/1 ولتی با پایه را بر روی جعبه نصب کنید. و یک سر سیم آن را مستقیماً به سر باطری ها وصل کنید. و یک سیم ضخیم مانند سیم داخل کابل های برق را از داخل پوشش پلاستیکی خارج کنید و آن را به شکل زیگزاک در آورید و یک انتهای آن را به لامپ وصل کنید.
یک تکه ی دیگر از سیم ضخیم را ببرید و به شکل در آورده و داخل قطعه ی آماده شده ی قبلی قرار داده و آن را بر روی جعبه محکم کنید. انتهای باطری ها را به کمک یک سیم روپوش دار به حلقه وصل کنید . دستگاه شما آماده است.
طرز کار دستگاه
درحالت عادی لامپ روشن نمی شودمگرحلقه باسیم زیگزاک شکل برخوردنماید. که در این حالت مدار بسته می شود و لامپ روشن می گردد.
نتیجه
از این دستگاه می توان برای امتحان حواس جمعی یا تعادل اعصاب استفاده نمود.
تشخیص سکه های تقلبی به کمک آهن ربا
وسایل مورد نیاز
1- آهن ربای U شکل
2- سکه
3- مقوا
4- واشر آهنی
روش انجام آزمایش
آهن ربای U شکل قوی را یر رذوی یک مقوا بچسبانید به طور یکه آهنربا در وسط مقوا در حدود 3 سانتیمتر دورتر از خط مرکزی وسط مقوا قرار گیرد.
مقوا را برگردانیر و با قرار دادن چندجلدکتاب در زیر یک طرف ، آن را شیب دار کنید.امنون چند سکه و واشر آهنی را بر روی خط مرکزی مقوا بغلتانید .چه رو ی می دهد؟چرا؟
نتیجه
سکه ها در یک جاو نزدیک خط مرکزی و واشرها ی آهنی کمی دورتر متمایل به سمت آهنربا جمع می شوند.زیرا آهن ربا واشر های آهنی را جذب می کند ومسیر آنها را تغییر می دهد ولی بر روی سکه ها اثری ندارد.*
طیف مغناطیسی را مشاهده کنید
وسایل مورد نیاز
1- آهن ربای U شکل
2- براده ی آهن
3- مقوا
4-
روش انجام آزمایش
مقداری برده ی آهن ربرروی مقوا بریزید و آهن ربا رازیر ان بگیرید و کمی تکان دهید تا براده ها به وسیله ی آهنربا جذب شوند. چه روی می دهد ؟چرا؟
نتیجه
براده های آهن در اطراف قطب های آهن رب و بین آنه قرار می گیرند که به آن طیف مغناطیسی می گویند.
اثر قطب های آهنربا بر یکدیگر
وسایل مورد نیاز
1- آهن ربای حلقه ای
2- میله ی چوبی
3- پایه ی چوبی
4-
روش انجام آزمایش
چند عدد آهن ربای حلقه ای فراهم کنید*. و مطابق شکل یک میله ی چوبی یا پلاستیکی را از داخل آنها عبور دهیدو اکنون آهن ربا ها را برگردانی و بر روی هم قرار دهید چه روی می دهد. بار دیگر یکی از آهن را با ها را برگردانیدچه روی می دهد؟
در حالتی که آهن ربا ها از هم دور می شوند آهن ربای پایینی را به طرف بالا حرکت دهید چه روی می دهد؟
نتیجه
وقتی دو آهنربا از طرف قطب نا همنام کنار هم قرار می گیرند . هم دیگر را
می ربایند. وقتی که از قطب های هم نام کنار هم قرار گیرند یک دیگر را می رانندو و اگر در این حالت آهن ربای پایینی را به طرف بالا حرکت دهیم، آهن ربای بالایی نیز به طرف بالا رانده می شود.
آهنربای سوزنی در سطح آب
وسایل مورد نیاز
1- سوزن دوخت ودوز
2- لیوان آب
3-روغن
4- آهنربای دایمی
روش انجام آزمایش
سوزن معمولی دوخت و دوز را در دست بگیریدوقطب Nآهنربای را بر روی انتهای سوزن قرار داده وبه طرف نوک سوزن بکشید و سپس آهنربا را بر داشته و دوباره در انتهای سوزن قرار داده و مراحل بالا را مدتی تکرار کنید تا سوزن به آهنربا تبدیل شود.اکنون سوزن را مقدار چرب کنیدو بر روی یک تکه دستمال کاغذی بگذارید وآن را در روی آب داخل لیوان شناور کنید .چه روی می دهد؟ چرا؟
نتیجه
سوزن بر روی آب شناور می شود و پس از کمی چرخیدن نوک آن که قطب S است رو به جنوب می ایستد.
ساده ترین زنگ اخباررا بسازید
وسایل مورد نیاز
1- یک میخ آهنی
2- یک قطعه حلبی
3-یک تخته ی چوبی
4- چند متر سیم با روپوش لاکی
5- کلید
6-چند باطری 5/1ولت
روش انجام آزمایش
ابتدا یک تخته به ابعاد 15 ×10تهیه کنید. سپس از حلبی نواری به عرض 2 و طول10 سانتیمترببرید.اکنون مطابق شکل قسمت های نقطه چین را ببرید و قسمت اضافه را خم نماییدتا به شکل زاویه ی قائمه در آید.این قسمت را بر روی تخته بگذارید و با میخ نوار را روی تخته محکم کنید.
یک تکه دیگر از حلبی به عرض یک سانتیمتر ببرید وبه شکل U در آورید و یک طرف آن را زیر تخته بگذارید و با میخ محکم کنیدوطرف دیگر آن آن را به شکل مثلث در آورید.به طوری که نوک آن با ورقه ی نصب شده ی قبلی در تماس باشد.و با یک سیم آن را به منبع جریان وصل کنید.
اطراف میخ در حدود50 دور سیم روپوش دار لاکی بپیچید،و یک سر این سیم رابه یک منبع جریان وصل کنید.(می توانید در بین این سیم یک کلید جهت قطع و وصل جریان قرار دهید)انتهای دیگر سیم رابه نوار حلبی 10سانتیمتروصل کنید. زنگ شما آماده است و تا زمانی که شستی کلید را فشار دهید همچنان کار می کند.چرا؟
نتیجه
با فشردن شستی مدار بسته و جریان بر قرار شده میخ به آهن را تبدیل می شود و ورقه را جذب می کند.در این حال ورقه از ورقه ی مثلث شکل جدا و جریان قطع می شود و میخ خاصیت مغناطیسی خود را از دست می دهد و ورقه به جای اول خود بر می گردد ومراحل بالا دوباره تکرار می شود.
بخش چهارم
دنیای زنده
تشریح مغزگوسفند
وسایل مورد نیاز
1- مغز گوسفند
2- تشتک تشریح
3-جعبه ی تشریح
روش انجام آزمایش
مغزرابادقت به طوری که به اجزای آن آسیبی نرسدازجمجمه بیرون آورید .*در این صورت پرده های مننژ روی مغز باقی خواهند ماند. مغز را در تشتک تشریح قرار دهید **و ابتدا پرده ی شامه را که پرده ی سختی است را مشاهده کنید.قسمتی از این پرده مخ را از مخچه جدا می کند(چادر مخچه)و قسمتی از آن به طور عمودی بین دو نیمکره مخ نفوذ کرده است(داس مخ).
بعد مخ را طوری در تشتک قرار دهید که سطح پشتی آن رو به شما باشد . در این حالت دو نیمکره چیسن خورده مخ ، به چین خوردگی گیجگاهی (سیلویوس)که در سطح جانبی هر نیمکره وجود دارد،توجه کنید. همچنین به پرده ای که مستقیماً روی مغز را پوشانده دقت کنید. این پرده که شفاف بوده و رگهای خونی فراوان دارد ودر تمام شیارهای مخ فرورفته ،همان پرده ی نرم شامه است، مخچه دومین بخش بزرگ مغز است که در آن دو نیمکره مخچه و رابط کرمینه ای به وضوح دیده می شوند.حال شکلی ازسطح پشتی مخ رسم کنیدو قسمت هایی را که مشاهده کرده اید روی شکل نشان دهید.
در مرحله ی بعد مغز را به پشت روی تشتک قرار دهید به طوری که سطح زیرین یا شکمی آن مقابل شما باشد، در این حالت از بالا به پایین به ترتیبل لب های بویایی کیاسمای بینایی ، دنباله هیپوفیز، پایک های مغزی، برجستگی حلقوی و سطح پیشین بصل النخاع رامشاهده خواهیدکرد.
در مرحله ی سوم دوباره مغز را طوری قرار دهید که سطح پشتی آن مقابل شما باشد.
حالا با نوک یک قیچی تیز الیاف پرده نرم شامه را در شیار بین دو نیمکره با دقت ببرید.آن گاه به کمک نوک انگشتان به آهستگی و با دقت شیار بین دو نیمکره را باز کنید.(در ص.رت لزوم از لبه ی ضخیم اسکالپل استفاده کنید)تا این که به نوار سفیدی بر خورد کنید. این نوار سفسد که در عمق 5/1 -2 سانتیمتری قرار دارد و در امتداد دو نیمکرهجای دارد،همان رابط پینه ای است.
بعد در امتداد رابط پینه ای با دقت شیار کم عمقی با اسکالپلایجاد کنید. دراین صورت این رابط دو نیمه می شودو در زیر آن رابط سه گوش پدیدار می شود. رابط سه گوش مانند مثلثی است که دو رأس آن در قاعده دو بطن و رأس سومش در جلو و در محل اتصال دو نیمکره جای دارد.
حال رابط سه گوش را ببرید . در دو نیمکره مخ دو حفره نعلی شکل مشاهده خواهید کرد که همان بطن های جانبی هستند و درون هر کدام یک شبکه خونی که مایع مغزی نخاعی را تشریح می کند پیدا خواهید کرد. درون هر بطن یک برآمدگی نیز می یابید که همان جسم مخطط است. اگر با کاردک برشی به این جسم بدهید درون آن را شامل نقاط سفید و روشن خواهید یافت.در قاعده دو بطن دو برآمدگی به نام تالاموس موجودند که در بین آنها اندامی کروی به اندازه یک مهره تسیبح به نام اپی فیز متصل است . بالاخره در پایین تر از تالاموس ها به چهار بر آمدگی بر می خورید که برجستگی های چهار گانه نام دارند.
انعکاس پلک ها
وسایل مورد نیاز
1- صفحه ی شیشه ای
2- گلوله ی پنبه یا کاغذی
3-
4-
روش انجام آزمایش
یکی از دانش آموزان را بنشانید و صفحه ی شیشه ای را مقابل صورت او نگه دارید. از یکی ازدانش آموزان بخواهیدتا گلوله ی پنبه یاکاغذی را به سوی او پرتاب کند .
چه روی می دهد؟چرا؟
نتیجه
پلک های شخص مورد آزمایش بسته خواهد شد و او قادر نخواهد بود با وجود حفاظ شیشه ای از بسته شدن چشم ها جلوگیری به عمل آورد. زیرا این عمل جزء اعمال انعکاسی می باشد که به صورت غیر ارادی و بسیار سریع انجام می شود و نقش حفاظت از اندام های بدن را دارند.
مشاهده ی دستگاه تناسلی در قورباغه
وسایل مورد نیاز
1- تعدادی قورباغه
2- تشتک تشریح
3-جعبه ی تشریح
4-
روش انجام آزمایش
ابتدا با دقت رو ده بند را به طور طولی شکافت دهید و بعد روده را از راست روده و معده جدا کنید و آن را کنار بگذارید .در زیر روده دستگاه تناسلی – ادراری نمایان خواهد شد.در هر دو جنس یک جفت کلیه وجود دارد که در طرفین ستون مهره ها قرار دارند.در جنس نر میز نای ها از لبه خارجی کلیه ها پایین آمده ودر انتهای هر کدام از آنها قبل از اتصال به کلوآک یک برآمدگی به نام کیسه منی پدید آمده است.
بیضه ها یک جفت هستند و هر کدام به وسیله لوله های اسپرم بر (مجاری افران) به کلیه مربوطند و ترشحات آنها وارد میزنای می شود . بنابراین مجرای خروج اسپرم و ادرار مشترک است وبه این علت آن را دستگاه تناسلی –ادراری می گویند .
به پرده روی بیضه ها اجسام زرد رنگی که اندوخته چربی بوده و منشعب هستند متصل و آویزانند. همچنین در روی سطح پیشین هر کلیهممکن است غده فوق کلیوی را که به رنگ زرد است را ببینید.
در جنس ماده نیز اجسام زرد وجود دارند . تعداد تخمدان ها یک جفت است که در جانور بالغ حجم عمده ای از حفره ی شکمی را اشغال می کنند و در پرده پیوندی محصورند تخمک ها ابتدا سفیدند، بعد زرد می شوند . در حالت بلوغ تخمدان ها سیاه رنگ را که دارای دانه های سفید یا زرد، هم هست مشاهده خواهید کرد .
لوله ی تخم بر (اُویدوکت) لوله بسیار پیچ خورده ای است که سر تحتانی آن به کلواک متصل می شود و سر فوقانیش در حفره شکمی و بالاتر از تخمدان باز می شود . ابتدای لوله ی تخم بر قیفی شکل بوده و شیپور فالوپ نام دارد . اُویدوکت در نزدیکی کلواک کمی متورم شده و رحم را به وجود می آورد.
برای شناسایی و بررسی دستگاه تناسلی در قورباغه می توانید از شکل زیر استفاده کنید.
مشاهده ی اسپرم های
قورباغه
وسایل مورد نیاز
1- قورباغه
2- جعبه ی تشریح
3- سینی تشریح
4- محلول آبی متیل
5- میکروسکوپ
6- لام و لامل
روش انجام آزمایش
بیضه های قورباغه ای که تازه کشته اید را در یک ظرف پتری پاکیزه بیندازید و به آن ده سانتیمتر مکعب محلول رینگر یا آب چشمه بیفزایید،ر بعد با نوک یک پنس تمیز این اندام ها را در داخل مایع از هم باز کنید . قطره ای از این محلول تعلیقی را روی لام قرار دهید ، لامل را بگذارید و زیر میکروسکپ مشاهده کنید.
در ابتدا سلول های جنسی (اسپرم)حرکت نمی کنند،زیرا تراکم دی اکسید کربن در محیط بالاست.پس از چند دقیقه نوسانات ر را می توان با درشت نمایی قوی مشاهده کرد.هر گاه یک قطره آبی متتیل به لام اضافه کنید تاژک ها ی اسپرم رنگ می شوند ،ولی سلول ها می میرند.
مشاهده ی اوول های قورباغه
وسایل مورد نیاز
1- قورباغه
2- جعبه ی تشریح
3- سینی تشریح
4- محلول آبی متیل
5- میکروسکوپ
6- لام و لامل
روش انجام آزمایش
در تشریح قورباغه ای که تازه کشته شده باشد،دو توده بزرگ از اوول ها دیده می شوند که در واقع همان تخمدان ها هستند.اگر با ذره بین هر تخمدان را مورد برسی قرار دهید اوول ها ی زیادی را به رنگ شیرییا سیاه در آن مشاهده خواهید کرد.
را دیگر برای مشاهده آن است که در اواخر بهار و اوائل تابستان اول ها را از داخل آب جویبارها و برکه ها جمع آوری کرده و زیر میکروسکوپ ببنید. در این صورت هر گاه اوول ها لقاح یافته باشند در لایه های ژلاتینی اطرافشان می چرخندو توده تخمک ها به طور عمده به رنگ سیاه دیده می شوند.اما هر گاه توده تخمک ها به طور غالب شیری رنگ باشند،اوول ها لقاح نیافته اند.
مشاهده ی اوول ها ی مرغ
وسایل مورد نیاز
1- مرغ تخم گذار
2- تشتک تشریح
3-جعبه ی تشریح
روش انجام آزمایش
تخمدان های مرغ را از بدنش خارج کنید. این تخمدان ها شامل اجسام کوچک و بزرگ وزرد رنگ به شکل خوشه است.هر کدام از جسم های کروی یک اوول است که در مرحله ای از رشد قرار دارد .هر اوول به طور عمده شامل زرده(یوک)است و سیتوپلاسم و هسته ی آن ناچیز است.
فهرست منا بع
1-آب (ازمجموعه ی کتاب من). نیل آردلی . ترجمه ی امیرصالحی طالقانی . تهران . انتشارات
مدرسه.1382
2- آزمایش های سادة فیزیک .گرد آوری و ترجمه ی مجید عمیق ، م . ی . نوریان . تهران
انتشارات دفترامورکمک آموزشی و کتابخانه ها.1365
3- 50 روش ساده برای علاقه مندکردن فرزند به علوم تجربی.دکتر ماریون ای،برسیک. ترجمه سارا رئیسی.تهران.انتشارات صابرین1381.
4- تجربه های سادة علمی. فرانک تایلور، آلفرد آرتوز،فرانک هویت.ترجمه ی عادل یغما،محمد علی فری پور.تهران.انتشارات دفتر امورکمک آموزشی و کتابخانه ها.1362
5-راهنمای کارهای آزمایشگاه زیست شناسی ویژةمراکزتربیت معلم،رشتة علوم تجربی محمد علی شمیم،حسین دانش فر
6- سرگرمیهاوآزمایشهای علمی.ترجمه ی کاظم فائقی.انتشارات اردیبهشت
7- شعبده بازی علمی. کی ریچا ردز. ترجمه ی کاظم فائقی.تبریز.انتشارات یاران.
8- شیمی برای سرگرمی. آزاگف، ادلا. ترجمه ی افسانه فائقی ودکتر عبدالعلی عالمی.تبریز. انتشارات تلاش. سال.1367
9- علوم تجربی سال سوم راهنمایی تحصیلی . ، محمود امانی ، غلامعلی
محمودزاده ، نعمت الله ارشدی، احمد حسینی ،محمد کرام الدینی و علیرضااسبقی. تهران.
انتشارات شرکت چاپ ونشرکتاب های درسی ایران.1385
10- فیزیک عملی سال دوم مراکز تربیت معلم. لطفی ،اصغر..تهران. انتشارات دفتر
تحقیقات و برنامه ریزی و تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش.1368
11- کتاب معلم علوم تجربی دوم راهنمایی .محمود امانی تهرانی،احمد حسینی،
نعمت الله ارشدی ، بتول فرنوش و علیرضا اسبقی نعمت الله ارشدی و بتول فرنوش . تهران
انتشارات شرکت چاپ ونشر کتاب های درسی ایران. 1382
12- هوا (از مجموعه ی علم برای نوجوانان و جوانان).ترجمه ی علی کاظمی تهران.انتشارات
امیر کبیر.1380
